Małe miasta – z wielką historią, którą możesz „odczytać” z zabytkowych budowli, układu ulic, uliczek, placów i zespołów staromiejskich – są dla Ciebie najcenniejszymi „perłami” na szlakach Twoich wędrówek?

Jeśli tak – koniecznie odwiedź Lubań i zgodnie z hasłem promującym to miasto, leżące na pograniczu Dolnego Śląska i Górnych Łużyc – przekonaj się, że „Lubisz Lubań”.

Niewątpliwym atutem Lubania jest także położenie w pobliżu granicy z Niemcami i z Czechami, w niedalekiej odległości od Jeleniej Góry. Do Lubania można również łatwo dojechać z Wrocławia czy z Zieleniej Góry. Warto tu więc przyjechać, tylko na weekend, ale również zaplanować dłuższą podróż, w ramach której Lubań będzie jednym z ciekawszych przystanków.

Liczące niespełna dwadzieścia tysięcy mieszkańców miasto ma wiele do zaoferowania dla każdego turysty, zarówno wielbiciela architektury i historii, jak i piękna naturalnego krajobrazu.

Na co w pierwszej kolejności zwrócimy uwagę, znajdując się w centrum Lubania? Oczywiście na piękne kamieniczki, typowe dla architektury tej części Polski, stare kościoły, ratusz – jako jeden z najbardziej reprezentatywnych budynków miejskich, ale również na tak istotne i nieczęsto już spotykane „świadectwa” dawnych dziejów, jak mury obronne, wieże i baszty.

A skoro są wieże… Nie zabraknie również możliwości podziwiania panoramy miasta i okolic, z ich wysokości.

Zacznijmy więc spacer po zabytkowym Lubaniu – widzianym z różnych perspektyw, które z pewnością będą atrakcyjne dla tych osób, które szczególnie cenią sobie klimat nowo odwiedzanych miejsc, ich charakterystyczny rys i urok.

Lubań, miasto wież i baszt

Nad kamieniczkami zabytkowej części Lubania dumnie wznoszą się: Baszta Bracka, Wieża Trynitarska oraz Wieża Kramarska. Zatrzymajmy się przy tych dostojnych świadkach bogatej historii miasta…

Baszta Bracka

Jest to najstarsza budowla Lubania, która dotrwała do naszych czasów. Niewątpliwie przyciągnie ona Twój wzrok i uwagę, jeśli jesteś wyczulony na wyjątkową siłę, „płynącą” z budowli powstałych wieki temu. Moc zabytków kształtują kolejne pokolenia, które przyczyniły się do ich powstania, a bywa również, że obrony i odpowiedzialności, by przekazać je w nienaruszonym stanie potomnym.

Patrząc na Basztę Bracką w Lubaniu, jesteśmy pod wielkim wrażeniem, które we współczesnym człowieku mogą wzbudzić jedynie budowle tej miary, swego rodzaju szlachetnej surowości i potęgi prostoty.

Baszta została wybudowana w pierwszym dwudziestoleciu XIV w. Była i wciąż jest najbardziej okazałą budowlą miasta. Wybudowano ją na planie koła, grubość jej murów sięga nawet 3 metrów. Wznosi się na wysokość 45 metrów. Zbudowano ją z bardzo wytrzymałego materiału, czyli bazaltu, który jest również symbolem Lubania i stanowi naturalne bogactwo regionu.

Wieża była tak solidną konstrukcją, że mogła stanowić samodzielny punkt oporu i rzeczywiście – kilkukrotnie była oblegana. O jej wielkości świadczy m.in. dwukrotne oblężenie wojsk szwedzkich w czasie wojny trzydziestoletniej, które zakończyło się niepowodzeniem.

Dziś Baszta Bracka jest jednym z najciekawszych miejsc dla turystów, którzy mogą się na nią wspiąć i z takiej, wyjątkowej perspektywy – podziwiać panoramę miasta. Naprawdę warto!

Wieża Trynitarska

Wznosi się nad placem Lompy. Przez ponad pięćset lat stanowiła część znajdującego się tu kościoła pw. Świętej Trójcy – stąd jej nazwa – „Trynitarska”. Niestety, kościół, który został zbudowany w pierwszej połowie XIII w. i wiąże się jego historię z otrzymaniem przez Lubań praw miejskich (ok. 1220 r.), spłonął, a ruiny po nim ostatecznie usunięto w XIX w.

Wieża, jako integralna część głównej bryły kościoła, wraz z nim przechodziła zmiany stylu architektonicznego. Świątynia wybudowana została w stylu romańskim, by później, podobnie jak w przypadku wielu kościołów na terenie całej Europy, zostać przebudowaną w stylu gotyckim.

Wieża Trynitarska wzniesiona została z głównego budulca okolic Lubania, czyli bazaltu oraz z cegły.

Wieża, nie bez powodu, jest obok dwóch pozostałych budowli tego typu, jednym z najczęściej eksponowanych elementów lubańskiego porządku architektonicznego w wielu publikacjach turystycznych.

Wieża Kramarska

Jej położenie jest charakterystyczne. Nie stanowi ona głównego „motywu” większego lub mniejszego placu, ale góruje nad linią kamienic. To „pokłosie” jej historii – stanowiła ona część po jednym z wcześniej znajdujących się tu ratuszy.

Nazwa budowli stanowi nawiązanie do funkcji tego miejsca. Jak wiadomo – dawne główne place europejskich miast były centrami lokalnego handlu, który „odbywał” się głównie za pośrednictwem kramów. Nie inaczej było również w Lubaniu.

Metryka tej lubańskiej wieży była do niedawna przedmiotem sporów historycznych. Przez wiele lat uważano, że powstała w średniowieczu. Ostatecznie jednak powiązano ją z drugim z trzech historycznych ratuszy Lubania, a ten został wzniesiony dużo później. Wiadomo, że ratusz wyburzono w pierwszej połowie XVI w., jednak nigdy nie zdecydowano się na rozbiórkę samej wieży.

Dzięki temu dotrwała do naszych czasów, mimo że w drugiej połowie XVIII w. została nieco uszkodzona podczas pożaru. Otoczenie wieży, czyli samo najstarsze i zabytkowe centrum Lubania, zostało poważnie zniszczone podczas działań wojennych w 1945 r. Obecnie prezentuje się doskonale, dzięki przeprowadzeniu prac rewitalizacyjnych w ostatnim dziesięcioleciu XX w.

Ratusz w Lubaniu – perła renesansu

Lubań może zaskakiwać różnorodnością stylów architektonicznych, które jednak dobrze ze sobą współgrają, tworząc spójną tkankę materialną miasta.

Oprócz przykładów stylu romańskiego i gotyckiego, wprawne oko turysty ceniącego historię zapisaną w architekturze, z pewnością zatrzyma się na najważniejszej budowli świeckiej Lubania, która jednocześnie jest jednym z najlepszych przykładów sztuki renesansu, nie tylko w mieście, ale również na terenie Dolnego Śląska i Górnych Łużyc.

Mowa o lubańskim ratuszu, który jest już trzecim w historii miasta. Został wzniesiony w latach 40. XVI w. Ze źródeł historycznych, w których „przewija” się wątek tej wielkiej, jak na warunki niedużego miasta, inwestycji, można wysnuć wniosek, że ratusz miał stanowić symbol ambicji tutejszego mieszczaństwa, które widziało możliwość dynamicznego rozwoju Lubania w położeniu go na terenie, sprzyjającym rozwojowi wymiany handlowej.

Niestety, podobnie jak wiele innych budynków w dawnych czasach, również ratusz padł ofiarą płomieni – pożary trawiły budowlę kilkakrotnie. Ostatni pożar miał miejsce w XVIII w. Nie był to jednak koniec gorszych dni w historii budowli, która mimo poprzednich katastrof, została zachowana w swojej głównej konstrukcji.

Największych zniszczeń dokonały walki armii niemieckiej i radzieckiej pod koniec II wojny światowej. Po zakończeniu działań militarnych budynek ratusza mógł się kwalifikować do rozbiórki, jednak zdecydowano się na odbudowę, która z uwagi na konieczność zaangażowania dużych środków, trwała ponad dwadzieścia lat. Efekt może jednak cieszyć, zarówno mieszkańców, jak i turystów.

Dziś ratusz jest nie tylko siedzibą władz miejskich, ale również Muzeum Regionalnego, którego bogate zbiory stanowią dokumentację dziejów nie tylko samego Lubania, ale również regionu, którego bogactwo jest wyjątkowo atrakcyjne pod względem turystycznym.

Wystarczy wspomnieć, że możemy tu również zapoznać się z ciekawymi informacjami i eksponatami dotyczącymi niedalekiego Świeradowa-Zdroju, czy Zamku Czocha w Leśnej, które na pewno powinny się znaleźć na trasie Twojej wędrówki, jeśli znalazłeś się w Lubaniu.

Wyjątkowa zabudowa miejska

Na niewielkim obszarze Lubania mieści się wyjątkowo dużo budynków, które nie bez powodu znalazły się w rejestrze zabytków. Będąc na miejscu, z pewnością bez wahania wskażesz, które to budynki.

Oprócz tych, które już opisaliśmy, w tym ratusza miejskiego, znajdziemy w Lubaniu wiele budowli świeckich, które zachwycają swoją linią architektoniczną.

Lubański „Okręt”

Jedną z nich jest dom kupiecki, zwany „Domem pod Okrętem”, pochodzący z pierwszych lat XVIII w. Nazwa budynku w sposób oczywisty wiąże się z jego wyglądem, który swoją bryłą przypomina burtę żaglowca. O takiej proweniencji zamysłu architekta świadczy także charakterystyczna płaskorzeźba znajdująca się nad głównymi drzwiami budynku. Przedstawia ona statek podczas podróży morskiej.

Dom przechodził różne koleje losu, w XIX w. popadł w ruinę, co groziło nawet jego rozbiórką. Ostatecznie w latach 20. XX w. udało się przeforsować pomysł zaadaptowania budynku na cele muzealne. Jak możemy się domyślać, również i ta charakterystyczna dla miasta budowla podzieliła los ratusza i uległa znacznej dewastacji podczas wojny.

W latach powojennych, przez wiele lat, nie udawało się jej odbudować, ze względu na konieczność zaangażowania sporych środków finansowych. Ostatecznie udało się odbudować słynny „Okręt” i dziś możemy go podziwiać w odnowionej i zarazem w pełni zgodnej z jego historią architektoniczną, formie.

Dom Solny

To kolejny budynek, który na pewno zaabsorbuje Twoja uwagę. Bryła budynku, od razu nasunie skojarzenia dotyczące jego funkcji towarowej i handlowej, i tak rzeczywiście jest.

Zbudowany na planie prostokąta Dom Solny, dziś składa się z kilku kondygnacji, które były stopniowo dobudowywane przez kolejne lata, jednak pierwotna bryła budynku była prostsza – a powstała dawno, bo w pierwszej połowie XVI w.

Historia budynku jest równie okazała jak on sam – dziś liczy sobie ponad 20 metrów wysokości, zajmuje też dużą część placu Strażackiego, który bierze swoją nazwę z jednej z historycznych funkcji Domu Solnego, w którym w różnych okresach funkcjonowały remizy strażackie. Pierwotnie budynek miał jednak funkcję magazynową, w którym działał m.in. dźwig, ułatwiający załadunek i wyładunek towarów.

Jeśli zechcesz przyjrzeć się dokładniej budynkowi, na pewno zauważysz na fasadzie, w niektórych miejscach, zachowane do dziś pozostałości najstarszych tynków.

Gdzie jeszcze znajdziesz ślady historii w Lubaniu?

Jak przystało na miasto chlubiące się bogatą i długą historią, również i Lubań posiada tę wyjątkową architektoniczną i funkcjonalną „klamrę”, jaką są mury miejskie, zwieńczone bramami i basztami. Pierwotnie mury Lubania wznosiły się w dwóch liniach i posiadały aż cztery bramy i ponad trzydzieści baszt.

Dziś możemy podziwiać jedynie fragmenty murów, ale i one w sposób dostojny „świadczą” o historii Lubania.

Fortyfikacje miasta były imponujące, o czym doskonale świadczy Wieża Bracka. Możemy sobie wyobrazić jak monumentalne były mury obronne Lubania, jeśli jedna wieża (najznamienitsza ze wszystkich) jest budowlą, które zachwyca nas do dziś.

Mury były grube – osiągały ponad dwa metry szerokości, w najwyższych miejscach wznosiły się na wysokość kilku metrów.

Gdy wyjdziemy poza ich linię, w najbliższych okolicach centrum Lubania, znajdziemy również wiele obiektów wartych odwiedzenia.